Rekolekcje są skierowane do wszystkich, którzy pragną zapoznać się z duchowością filokaliczną i monastyczną oraz studiować teksty Ojców. Filokalia jest dziełem bardzo znanym na Wschodzie, ale na Zachodzie już dużo mniej. Wynika to m.in. z braku przekładu tego zbioru tekstów z duchowości chrześcijańskiej na języki narodowe. Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów podjęło się jako pierwsze w Polsce przetłumaczenia tego dzieła w całości (5 tomów) na język polski. W 2023 r. wyszedł pierwszy tom.
Filokalia to największy i najbardziej znany zbiór pism w duchowości chrześcijańskiej. Obejmuje teksty z kilkudziesięciu pism wielu autorów chrześcijańskich z okresu od IV do XVII wieku. Nie jest to zbiór wszystkich tekstów, jakie powstały w tym okresie, ale jest ich wyborem. Możemy powiedzieć, że jest to wybór najpiękniejszych pism. Samo słowo filokalia znaczy bowiem miłość tego, co piękne. Gdy ten termin odnosimy do książki przyjmuje znaczenie „antologii”, czyli zbioru wybranych części. Pierwsze wydanie Filokalii powstało w 1782 r. w Wenecji. Przygotowali je św. Nikodem Hagioryta i św. Makary z Koryntu. W ich zamyśle lektura Filokalii ma dopomóc w prowadzeniu życia prawdziwie chrześcijańskiego.
Nie należy sądzić, że rekolekcje są przeznaczone tylko dla tych, co znają dobrze dzieło, jakim jest Filokalia. Mogą w nich uczestniczyć wszyscy, nawet ci, którzy jeszcze nie sięgnęli do niego, a chcą się czegoś dowiedzieć na jego temat. Filokalia jest specyficzną księgą, a raczej zbiorem różnych dzieł. Spektrum tematów jest bardzo rozległe. Można powiedzieć, że to dzieło, które zawiera różne prawa duchowe do prowadzenia i rozwoju życia duchowego. Trudno jest być specjalistą we wszystkich zagadnieniach, które są w nich zawarte czy być znawcą wybranego dzieła lub autora.
Filokalia opiera się na dwóch istotnych źródłach: Piśmie Świętym oraz tradycji Ojców. Oba są ważne. Biblia oczywiście przewyższa wszystkie pisma, jako księga natchniona przez Ducha Świętego. Tradycja Ojców pomaga nam ją rozumieć. Filokalia przekazuje częściowo tę tradycję. Ten, kto szuka czegoś dla rozwoju duchowego, warto, aby sięgnął po Filokalię. Ten zbiór wybranych tekstów pisarzy i świętych chrześcijańskich stanowi nieocenione źródło dla zdobycia wiedzy, wzrastania w wierze i kształtowania relacji z Bogiem. To dzieło, które się nie znudzi i ciągle będzie inspirować na nowo, zachęcając do zgłębiania praw duchowych i rozwoju duchowego.
Podstawowym założeniem Filokalii jest pomóc człowiekowi w powrocie do Boga, w zjednoczeniu z Nim, w upodobnienie się do Niego. Innymi słowy to droga do życia prawdziwie chrześcijańskiego, czyli droga do świętości. W Piśmie Świętym znajdujemy wiele wezwań ze strony Boga do tego, aby stawać się świętym. Filokalia, która mocno bazuje na słowie Bożym, nie czyni nic innego. Wszyscy Ojcowie filokaliczni mają jeden cel – poprzez teksty przybliżać innych do świętości. Droga do świętości to w istocie droga do przebóstwienia. To droga do pełni szczęścia.
Ojcowie filokaliczni pomagają nam w tej drodze, pomagają w wierze, jej umocnieniu i rozwoju. Są jej prawdziwymi świadkami. Dlatego odgrywają ważną rolę w chrześcijaństwie. Oczywiście rola każdego z nich jest inna, jak również wkład, jaki wnieśli w rozwój chrześcijaństwa. Najwięcej zawdzięczamy Ojcom Kościoła. Jednak ci filokaliczni również mogą nam pomóc wzrastać w wierze i w rozwoju duchowym. Warto uczyć się od nich i zgłębiać ich naukę, która częściowo czerpie z nauczania Ojców Kościoła.
Na różnych Ojców powołują się pisarze, którzy pojawili się w Filokalii. Czyni to chociażby św. Jan Kasjan: „Wszyscy nasi ojcowie, (…) jednomyślnie przekazali, że nie inaczej można dotrzeć do doskonałości w cnocie, jak tylko przez pokorę. Pokora zrodziła się, aby rozwinąć się z wiary, bojaźni Bożej, łagodności i doskonałego ubóstwa, przez które osiąga się także doskonałą miłość, dzięki łasce i umiłowaniu człowieka przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, któremu chwała na wieki. Amen”.
Filokalia to księga niepodobna do innych, specyficzna, oryginalna. Jej celem jest uczenie życia prawdziwie chrześcijańskiego. To rodzaj przewodnika do tego życia. Narzędziem w tym dążeniu jest nieustanna modlitwa wzywania imienia Jezusa, prawdziwej Drogi człowieka, jedynego jego Celu, jedynej Nadziei, Miłości i jedynego jego Życia. Kiedy Jan Chrzciciel wystąpił na pustyni, to wzywał, aby przygotować drogę Panu (por. Mk 1,3). Jego działalność poprzedzała nadejście Mesjasza, on zaś był jedynym prorokiem, który wskazał Baranka. My mamy iść razem z Jezusem. Filokalia może nam pomóc iść tą Drogą, ponieważ sama jest drogą do życia prawdziwie chrześcijańskiego.
Rekolekcje są okazją do poznania samego dzieła, jak i wniknięcie w niektóre jej szczegółowe zagadnienia. Na jednym spotkaniu nie da się oczywiście wyczerpać tematu, jakim jest Filokalia. Jest to dzieło zbyt obszerne i dotykające wielu zagadnień duchowych oraz teologicznych. Można tylko wskazać na niektóre jej aspekty.
Rekolekcje Wprowadzenie w Filokalię rozpoczął o. Szymon Hiżycki OSB w 2023 r. W roku 2025 tematyka będzie dotyczyła podstawowych zagadnień z duchowości filokalicznej. Należą do nich m.in. antropologia (ciało, duch, dusza, umysł, myśl, serce), Ojcowie, hezychia, modlitwa (w tym modlitwa Jezusowa), medytacja, kontemplacja.
