Zawiera 3 podstawowe znaczenia: chrystocentryzm, modlitwę nieustanną i Eucharystię.
Chrystocentryzm
Chrystogram
W środku okręgu znajduje się chrystogram grecki, który jest najczęściej stosowanym na Wschodzie symbolem Jezusa Chrystusa.
Po prawej i lewej stronie równoramiennego krzyża widnieją greckie litery (ΙϹ ΧϹ ΝΙΚΑ), będące skrótem greckich słów „Jezus Chrystus zwycięża” (Ἰησοῦς Χριστὸς νικᾷ).
Grecki chrystogram skupia uwagę na tym, co najważniejsze, czyli na Osobie Jezusa Chrystusa. Spotkania grup modlitwy Jezusowej są skierowane na Zbawiciela, na Jego adorację. On stoi w ich centrum. On stoi także w centrum praktyki modlitwy. Bez Niego nie ma ona sensu.
Ten sam chrystogram znajduje się na okładce polskiego tłumaczenia Filokalii. Jego grecka wersja przypomina jednocześnie o miejscu redakcji tego dzieła i pochodzeniu jego autorów.
Chrystogram został wykonany przez Mikołaja Jastrzębskiego OSB.
Krzyż
Elementem chrystogramu jest krzyż. To z kolei najbardziej znany symbol chrześcijaństwa. Ukazuje tajemnicę paschalną, będącą centralnym wydarzeniem w historii zbawienia. Krzyż wskazuje na mękę Chrystusa, która prowadzi poprzez śmierć, aż do zmartwychwstania. Ono jest nowym życiem, które zostało przemienione. Okrąg, który symbolizuje proces przemiany w krzyżu zostaje doprowadzony do końca.
Krzyż sam w sobie jest znakiem i narzędziem zbawienia. Koncentruje nas na Jezusie Chrystusie. To najbardziej wymowny symbol drogi chrześcijańskiej, która jest uczestniczeniem w paschalnym misterium Chrystusa. Krzyż jest miejscem integracji. Jest źródłem sensu dla całej historii ludzkości. Jest centrum przyciągania i ciągnięcia dla każdego żyjącego (Gdy zostanę wywyższony nad ziemię, przyciągną wszystkich do siebie – J 12,32).
Gdy zbliżamy się do centrum, zbliżamy się do krzyża, do Jezusa, a zarazem zbliżamy się do siebie.
Krzyż jest elementem czotek. Znajduje się na ich początku/końcu.
Modlitwa nieustanna
Krąg
Krąg sam w sobie często symbolizuje ciągłość, doskonałość, harmonię, nieskończoność (doskonałego ostatecznego symbolu geometrycznego). W chrześcijaństwie okrąg symbolizuje wieczność i doskonałość Bożą. Bóg nie ma początku ani końca. Okrąg również nie ma. Symbolizuje on ruch, który jest ciągły, co kieruje nas ku modlitwie nieustannej. Modlitwa nieustanna to polecenie z Nowego Testamentu (por. 1 Tes 5,17). Drogą do niej może być praktyka modlitwy Jezusowej.
Wszystkie punkty okręgu znajdują się w równej odległości od jego środka, gdzie znajduje się chrystogram. Nikt zatem nie jest wyróżniony względem Chrystusa. Wszyscy są sobie równi i nie ma nikogo, kto by się wywyższał.
Okrąg może symbolizować czotki. „Zamknięcie w koło czotek oznacza nieustanną, wieczną modlitwę. Człowiek bowiem winien nieustannie oddawać cześć Bogu. Życie bez modlitwy staje się podobne do rozwodnionego soku, który traci swój smak, aromat i barwę, stając się w końcu bezwartościowym płynem. Zajmując się rzeczami niepotrzebnymi i odsuwając na margines życia modlitwę, człowiek traci źródło swego duchowego „smaku i aromatu”. Miejsce łączenia się czotek przypomina o Chrystusie, który jest początkiem i końcem – alfa i omegą (por. Ap 1,8). Świat bowiem i człowiek wyszedłszy od Boga, do Boga zmierza. Ludzkość zatacza koło, by ostatecznie powrócić do pierwotnej jedności z Bogiem” (Jerzy Szyran OFMConv.,Traktat o modlitwie Jezusowej,Kraków 2020).
Okrąg może też symbolizować proces ciągłego nawrócenia. Mnisi Reguły św. Benedykta składają ślub zachowania obyczajów monastycznych, który nazywa się też przemianą obyczajów, ich nawróceniem. Ono ma się dokonywać stale. Każdy chrześcijanin w swojej drodze do Boga ma jednak przemieniać swoje życie, coraz bardziej upodabniając się do życia Jezusa Chrystusa. Okrąg zatem może symbolizować nieustanny proces nawrócenia, przemiany duchowej człowieka, jego transformacji, porzucania starego człowieka, a przyoblekania nowego. Praktyka modlitwy Jezusowej, a zwłaszcza słowa zmiłuj się nade mną, grzesznikiem, wspomagają ten proces.
Inne znaczenie okręgu zostało opisane przez Anonima w dziele Świętego Anonima Godna podziwu mowa o słowach świętej modlitwy. Znajduje się on w ostatnim (piątym) tomie Filokalii. Trzej Apostołowie tworzą formułę modlitwy, dzięki której powstaje okrąg.
Fragment z dzieła Świętego Anonima Godna podziwu mowa o słowach świętej modlitwy: „Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną”, który znajduje się w książce I. Hausherra SJ, Imiona Jezusa i drogi modlitwy, Wyd. Tyniec, Kraków 2023:
„Jaką moc posiada modlitwa „Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną”? I jakimi łaskami napełnia ona tych, którzy ją praktykują? Do jakiego też stopnia godności ich wynosi? Nie możemy mówić o tym i tego wyjaśnić, ponieważ przekracza to nasze możliwości. Powiemy tylko, skąd ta modlitwa bierze początek i kim byli ci, którzy pierwsi wypowiedzieli jej słowa. Tak więc modlitwa ta ma swój początek w Piśmie Świętym. Jej słowa powiedzieli trzej wielcy Apostołowie Chrystusa Pana: Paweł, Jan i Piotr. Od nich otrzymaliśmy je jako dziedzictwo przekazane przez Ojców. Słowa te są wyrocznią i głosem Boga, zostały objawione przez Ducha Świętego. Wierzymy, że to, co powiedzieli lub napisali Boży Apostołowie, pełni Ducha – są to słowa Chrystusa, który je powiedział przez usta Apostołów. Nasz Pan w świętej Ewangelii obiecał im, że On sam, Syn, Ojciec i Duch Święty, przyjdzie i będzie w nich przebywać (zob. J 14,23). I nie tylko w Apostołach, ale też w każdym chrześcijaninie, który strzeże Jego przykazań. Tak więc od Bożego Pawła, który stał się godnym wyniesienia aż do trzeciego nieba, pochodzą słowa: „Panie Jezu”. Mówi on bowiem: Nikt nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: „Panem jest Jezus” (1 Kor 12,3). Stwierdzając, że nikt nie może wymówić imienia Pana Jezusa poza Duchem Świętym, Apostoł Paweł objawia, że jest Ono bardziej wzniosłe niż wszystkie inne imiona i jest ponad nie wszystkie. Dlatego też nie można wymówić go inaczej, jak z Duchem Świętym.
Jan Teolog, który głosił, niby grom, rzeczy duchowe i teologiczne, przyjął ostatnie słowo z określenia Pawła, a więc „Jezus”, i od niego zaczął. Mówi: Każdy duch, który uznaje, że Jezus Chrystus przyszedł w ciele, jest z Boga (1 J 4,2). Stwierdzając, że każdy duch, który wyznaje imię Jezusa Chrystusa, jest z Boga, święty Apostoł wskazuje przez to, że imię i wyznanie Jezusa Chrystusa pochodzą z Bożej i duchowej łaski, i nie pojawiły się przypadkowo.
Podobnie Piotr, przewodniczący Apostołom, przyjął słowo, na którym kończy Jan, a więc Chrystus, i od niego zaczął swoje stwierdzenie. Wówczas gdy nasz Pan zapytał uczniów: A wy za kogo Mnie uważacie?, Piotr odpowiedział: Ty jesteś Chrystus, Syn Boga (Mt 16,15–16). Bóg Ojciec objawił mu to z nieba, jak o tym świadczy nasz Pan w świętej Ewangelii (zob. Mt 16,17).
Zauważ, że ci trzej święci Apostołowie Chrystusa łączą się ze sobą w Bożych słowach i tworzą jakby okrąg. Jeden przejmuje od drugiego Boże słowa w ten sposób, że te z nich, które pierwszy wypowiada jako ostatnie, drugi umieszcza na początku i trzeci czyni to samo. I tak tworzą oni formułę modlitwy.
Paweł mówi bowiem: Pan Jezus.
Jan: Jezus Chrystus.
Piotr: Chrystus Syn Boży.
Powstaje w ten sposób wspaniały okrąg. Ostatnie słowa, a więc Syn Boży, łączą się z pierwszym, a więc ze słowem: Pan. Nie ma bowiem różnicy, gdy mówi się: Pan i Syn Boży, ponieważ oba określenia ukazują Bóstwo Jednorodzonego Syna Bożego. By każdy mógł to zrozumieć, narysujmy okrąg:
I w ten sposób święci Apostołowie nauczyli nas mówić w Duchu Świętym i wyznawać: „Panie Jezu Chryste, Synu Boży”. Ze względu na to, że jest ich trzech, są oni wiarygodni.”
Uzasadnienie okręgu podane przez Anonima ukazuje jego sens i znaczenie samej formuły modlitwy Jezusowej. To wytłumaczenie wpisuje się w symbol grup modlitwy Jezusowej.
Warto zauważyć, że patronami kościoła i klasztoru tynieckiego – centrum duchowego i ośrodka formacji dla grup modlitwy Jezusowej – są Apostołowie Piotr i Paweł.
Eucharystia
Symbol grup modlitwy Jezusowej może przypominać Hostię, ponieważ jest w kształcie Hostii. Zdarza się, że na niektórych Hostiach znajduje się krzyż NIKA.
Eucharystia to sam Jezus, to życie sakramentalne. Ono ma być złączone z praktyką modlitwy Jezusowej. Życie chrześcijańskie ma być życiem sakramentalnym. Każdy rodzaj duchowości chrześcijańskiej ma być oparty na życiu sakramentalnym. Praktyka modlitwy Jezusowej nie może być oderwana od życia sakramentalnego.
