Prezbiter, doktor Kościoła, Ojciec Kościoła, jeden z autorów Filokalii.
Jest wpisany do kalendarza powszechnego rzymskiego. Jego wspomnienie dowolne przypada 4 grudnia.
Jest uznawany nie tylko za ostatniego z greckich Ojców Kościoła, ale za ostatniego ze wszystkich Ojców Kościoła.
Urodził się ok. 650 r. w Damaszku.
Wiadomości o jego życiu są niewielkie i niepewne, ponieważ pochodzą z Żywotów, które powstały dopiero na przełomie X i XI w. Jan Damasceński pochodził z bogatej rodziny arabskiej, ale wyznania chrześcijańskiego. Zastąpił ojca na urzędzie ministra finansów kalifa. Około 700 roku wstępuje do klasztoru św. Saby (niedaleko Jerozolimy). Z rąk patriarchy Jerozolimy Jana V przyjął święcenia prezbiteratu. Stał się sławnym mówcą, uczonym oraz poetą. Doradzał biskupom, a zwłaszcza patriarchom w sprawach teologicznych. Był gorliwym obrońcą kultu obrazów.
Jego dzieła dotyczą różnych dziedzin teologii. Sam nie stworzył czegoś nowego, ale posiadał umiejętność zebrania nauki chrześcijańskiej w jeden spójny system. To świadczy o jego nieprzeciętnych zdolnościach intelektualnych. Zajmował się kwestiami dogmatycznymi, moralnymi, egzegetycznymi, historycznymi czy liturgicznymi (pisał m.in. pieśni kościelne i hymny). Jego najbardziej znane dzieło to Wykład prawdziwej wiary, który jest rodzajem podręcznika zawierającego podstawowe prawdy wiary. To trzecia część dzieła, jakim jest Źródło poznania (wiedzy). W drugiej jego części O herezjach (Historia herezji), jest zawarty spis 103 herezji, a w pierwszej Dialektyka, są wyjaśnione terminy filozoficzne występujące w teologii (to rodzaj filozoficznego wprowadzenia do dogmatyki). Po przetłumaczeniu Wykładu prawdziwej wiary na łacinę w XII w., dzieło to wywarło wielki wpływ na całą teologię średniowieczną.
Zmarł ok. 749 r. w klasztorze św. Saby.
Został potępiony przez synod ikonoklastów w Hiereia w 754 r. z powodu trzech Mów przeciw tym, którzy odrzucają święte obrazy (Contra imaginum calumniatores). To samo dzieło stało się powodem do jego rehabilitacji na Soborze Nicejskim II w 787 r., który potwierdził prawowierność jego nauki. Benedykt XVI stwierdził, że „Jan Damasceński był ponadto jednym z pierwszych, którzy w kulcie publicznym i prywatnym chrześcijan dokonywali rozróżnienia między adoracją (latreia) i oddawaniem czci (proskynesis): pierwsza, w najwyższym stopniu duchowa, może dotyczyć tylko Boga, w drugiej natomiast można posłużyć się obrazem, by zwrócić się do tego, kogo obraz przedstawia. Oczywiście, święty nie może w żadnym wypadku być utożsamiany z materią, z której zrobiona jest ikona. To rozróżnienie okazało się wkrótce bardzo ważne, by w sposób chrześcijański odpowiedzieć tym, którzy domagali się — jako powszechnego i niezmiennego — przestrzegania surowego zakazu Starego Testamentu co do posługiwania się w kulcie obrazami” (Benedykt XVI, Święty Jan Damasceński). Zatem św. Jan zauważa, że w czci oddawanej obrazom nie chodzi o nie same, ale o rzeczywistość, do której się odnoszą. Nie jest to więc złamaniem drugiego przykazania Dekalogu. Fizyczny obraz jest cenną pomocą w oddawaniu czci Bogu i świętym. Na poparcie poglądów o prawowiernej czci obrazów Damasceńczyk powoływał się na niepisaną tradycję. Stanie się to później istotne dla rozwoju nauki o źródłach wiary. Jan Damasceński był także zwolennikiem oddawania czci relikwiom świętych. Zostało po nim 13 homilii oraz kazania, z których najbardziej cenne są te o Wniebowzięciu Maryi.
W 1890 r. Leon XIII ogłosił św. Jana Damasceńskiego doktorem Kościoła.
Jest bardzo ceniony w Kościele Wschodnim. Był wielkim nauczycielem wiary, wybitnym teologiem i wiernym świadkiem tradycji. Jest znany jako obrońca obrazów.
Jest jednym z autorów Filokalii. Pojawia się w drugim tomie. Można tam znaleźć jego krótki tekst Nauka pożyteczna i zdumiewająca dla dusz. Uważa on, że „wychodząc od faktu, że człowiek jest „podwójny”, tj. ma duszę i ciało, poucza, że również i zmysły, i cnoty, i wady naznaczone są tą podwójnością duchowo-cielesną. Wyliczając osiem wad, zachęca do walki z nimi, przypominając, że każdy człowiek jest stworzony na Boży obraz” (filokalia.pl).
W ikonografii jego atrybutami są zwój w ręku, księga, pióro pisarskie, a także turban, który ma wskazywać na jego arabskie pochodzenie.
Bibliografia:
Benedykt XVI, Święty Jan Damasceński.
F. Drączkowski, Patrologia, Pelplin-Lublin 1998.
T. Dzidek, Mistrzowie teologii, Kraków 1998.
S. Pieszczoch, Patrologia, Poznań 1964.
Brunon Koniecko OSB – benedyktyn tyniecki. Do opactwa wstąpił w 2010 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 2018 r. Jest absolwentem administracji oraz teologii. W opactwie tynieckim był m.in. przeorem, podprzeorem i wychowawcą. Autor książek: Medytować to…, Nie żartujcie sobie z Bóstwa!, Modlitwa Jezusowa. Przewodnik po rekolekcjach Oddychać Imieniem, Droga Filokalii. 50-dniowe ćwiczenie duchowe
Opracowanie graficzne: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli chcesz otrzymywać bezpłatne powiadomienia o wszystkich tekstach, które w danym tygodniu pojawiły się na portalu modlitwajezusowa.com.pl, to zapisz się na otrzymywanie wiadomości. Jak będzie działać system powiadomień o nowych wpisach na portalu modlitwajezusowa.com.pl? Raz w tygodniu, w niedzielę o 18:00, otrzymasz wiadomość z listą najnowszych artykułów, które ukazały się na portalu modlitwajezusowa.com.pl.
