1. Filokalia to miłość tego, co piękne, a zarazem dobre. Miłość, piękno i dobro to wartości. Czym są te ostatnie? To pewne ideały. Są trwałe, a zarazem abstrakcyjne. Dotyczą postępowania człowieka i ostatecznego sensu jego życia. Wartości oddziałują na działanie danej osoby. Określają sposób jej bycia. Życie bez nich jest niemożliwe. Każdy potrzebuje nadać swemu życiu sens. Wartości są prawdziwymi dobrami, za którymi człowiek podąża, których pragnie i które nadają jego życiu sens.
2. Droga do duchowej filozofii, czyli do takiego umiłowania mądrości, jest długa i niełatwa. Pseudo-Antoni wskazuje, że „nie sposób stać się mężem dobrym i mądrym w krótkim czasie, ale osiąga się to mozolną medytacją, odpowiednim sposobem życia, doświadczeniem, nakładem czasu, ćwiczeniem i pragnieniem dobrych czynów”.
3. Ojcowie filokaliczni uczą, że aby w naszym życiu była równowaga, potrzeba życia zarówno aktywnego, jak i kontemplacyjnego, zarówno działania, jak i poddania się działaniu Boga. Nie możemy skupić się tylko na swoim działaniu, jakby od nas wszystko zależało. Wytrwać w kontemplacji zaś nie jesteśmy w stanie. Im większa będzie równowaga pomiędzy tymi dwoma elementami, tym nasze życie będzie bardziej spójne.
4. Umysł oświecony to taki, który poznał dobro, piękno, mądrość, prawdę, miłość. W pewnym stopniu możemy powiedzieć, że poznał Boga, zrozumiał Jego słowa. Poznanie to jest niezawodne, ponieważ pochodzi od Niego, a nie od człowieka. Hezychiusz z Synaju podkreśla, że ten, kto został oświecony, stał się wystarczająco pewny w Boskich sprawach. Jest zatem znawcą życia duchowego. Skąd ta pewność? Ponieważ zdobyta wiedza płynie z poznania, którego źródłem jest łaska Boża.
5. Chrześcijanin wierzy, że ciało (organizm) jest darem Boga, co stwierdza także św. Hezychiusz z Synaju w traktacie o trzeźwości i cnocie. Zdaniem Ewagriusza z Pontu należy tak obchodzić się z ciałem, jakby miało się żyć wiele lat. Dzięki temu człowiek zachowuje je w zdrowiu i bezpieczeństwie oraz utrzymuje w równowadze panowanie nad sobą.
6. Ilekroć zauważymy, że złe myśli wślizgują się do naszej głowy, należy je rozpoznać (może nawet zapisać!) i zlikwidować. Wtedy odbieramy im siłę i zyskujemy kontrolę nad naszymi nastrojami. Wyciągając je na światło dziennie i poddając badaniu na poziomie świadomości, zaczynamy widzieć, jak są bezsensowne.
7. Zdaniem Ojców obecne w pamięci obrazy stanowią przeszkodę do modlitwy, a w konsekwencji do życia duchowego. Aby więc dobrze się modlić, trwać w tej praktyce, konieczne jest zapomnienie o nich. Modlitwa, według Ojców filokalicznych, ma być bezobrazowa, pozbawiona przedstawień.
8. Beznamiętność to zdolność niebycia podatnym na ataki złego ducha. Można mieć wrażenie, że beznamiętność to nieodczuwanie niczego, brak uczuć, pokus czy pożądania, ale zdaniem Ojców nie na tym ona polega. Zawsze będą jakieś myśli, uczucia czy może się zdarzyć nawet pożądanie czegoś lub kogoś. Chodzi o to, aby być opanowanym i nie dać się zniewolić myślom, uczuciom lub pokusom.
9. Święty Jan Kasjan mówi, że doskonała powściągliwość i prawdziwa czystość może powstać dzięki m.in. nieprzerwanej medytacji nad Pismem, czyli pamięciowemu opanowaniu tekstów świętych, a następnie recytowaniu wersetów biblijnych z pamięci. Dla niego jest ona narzędziem doskonałości. Przez nią bowiem ta doskonałość powstaje.
10. Celem modlitwy Jezusowej jest Jezus Chrystus. To On jest celem życia duchowego i ludzkiej egzystencji. On jest sensem każdego istnienia i całego Wszechświata… To On właśnie ma zwyciężać w naszym życiu. To On ma być punktem odniesienia. To On ma być centrum wszystkich naszych działań i spraw. Duchowość Filokalii jest chrystocentryczna. Wszystkie teksty tego dzieła mają ostatecznie prowadzić do Jezusa Chrystusa.
Wybrane myśli pochodzą z publikacji Droga Filokalii. 50-dniowe ćwiczenie duchowe. Cytaty z Ojców filokalicznych pochodzą z dzieła Filokalia, tom 1. Więcej o projekcie wydania Filokalii znajdziesz na stronie filokalia.pl
Brunon Koniecko OSB – benedyktyn tyniecki. Do opactwa wstąpił w 2010 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 2018 r. Jest absolwentem administracji oraz teologii. W opactwie tynieckim był m.in. przeorem, podprzeorem i wychowawcą. Autor książek: Medytować to…, Nie żartujcie sobie z Bóstwa!, Modlitwa Jezusowa. Przewodnik po rekolekcjach Oddychać Imieniem, Droga Filokalii. 50-dniowe ćwiczenie duchowe
Opracowanie graficzne: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli chcesz otrzymywać bezpłatne powiadomienia o wszystkich tekstach, które w danym tygodniu pojawiły się na portalu modlitwajezusowa.com.pl, to zapisz się na otrzymywanie wiadomości. Jak będzie działać system powiadomień o nowych wpisach na portalu modlitwajezusowa.com.pl? Raz w tygodniu, w niedzielę o 18:00, otrzymasz wiadomość z listą najnowszych artykułów, które ukazały się na portalu modlitwajezusowa.com.pl.
