Hezychazm jest ściśle związany z oczyszczeniem umysłu i strażą serca. Praktyka, która jest w tym pomocna, to metoda antyretyczna. Na czym ona polega?
Autorytetem, który o tym pisał, jest Ewagriusz z Pontu. Był on mnichem egipskim. Jego doświadczenie polegało na tym, że w czasie pobytu na pustyni, jego walki duchowe nie tylko nie ustały, ale wręcz przeciwnie – nasiliły się. Dlatego uznał, że główna walka toczy się w myślach człowieka, które obejmują także potrzeby, pragnienia czy ambicje. Dlatego w pierwszej kolejności według niego walka toczy się o wyeliminowanie negatywnych myśli, zwanych logismoi. One bowiem prowadzą do niewłaściwych czynów.
Szymon Hiżycki OSB tłumaczy, że
Poprzez myśl rozumiemy tutaj pewną zakorzenioną w nas strukturę pojmowania i opisywania rzeczywistości oraz reakcji na zachodzące wokół nas wydarzenia. Ewagriusz mówił, że tych schematów myślenia jest osiem: obżarstwo, nieczystość, chciwość, gniew, smutek, acedia, próżna chwała i pycha. Każdy z nich jest śmiertelnie niebezpieczny i może doprowadzić do zguby.
Co należy więc zrobić? W duchowości chrześcijańskiej jest mowa o nawróceniu, czyli zmianie myślenia, ale nie tylko. To także zmiana postaw, wewnętrznych tendencji, nawyków. Pomocą w tym jest słowo Boże. Oparcie się na nim jest czymś fundamentalnym. Tym, który pierwszy uczył tej sztuki jest sam Chrystus. Widać to chociażby w przypadku kuszenia Go na pustyni. Sposobem odpowiedzi na pokusę są właściwe fragmenty Pisma Świętego. Trzeba więc znać słowo Boże, aby w odpowiednim momencie przywołać określony tekst święty i odeprzeć złą myśl.
Jak to zrobić? Ewagriusz z Pontu przedstawił to w dziele O sporze z myślami (Antirrheticus), Podaje w nim konkretne fragmenty z Pisma Świętego na różne myśli. Metoda antyretyczna nie jest jednak jakąś czarodziejską praktyką. Jest związana ze stylem życia chrześcijańskiego. Wymaga odpowiedniej postawy i dyscypliny duchowej. Szymon Hiżycki OSB wyjaśnia:
Posługiwanie się Pismem w walce z demonami jest efektem wytrwałej ascezy: przestrzegania przykazań, silnej wiary, pokory (czyli uznania prawdy o Bogu, świecie i samym sobie), wytrwałego pragnienia nieba i czynienie dobra wreszcie – modlitwy nieustannej. Zwróćmy uwagę: Ewagriusz oczekuje, że będzie praktykować się te wszystkie ćwiczenia, dopiero wtedy metoda antyretyczna ma odpowiedni do rozwoju klimat i może stać się skuteczna. Pontyjczyk uważał, że błędnie postępuje, kto żyje przez cały czas niedbale i sądzi, że równie niedbałe przywołanie fragmentów Pisma Świętego rozwiąże w ułamku chwili wszystkie jego problemy.
Zatem o ile nasze życie będzie życiem chrześcijańskim, o tyle metoda antyretyczna będzie ważnym narzędziem w rozwoju duchowym.
Gdy umysł, zrzuciwszy z siebie starego człowieka, przyoblecze się w tego z łaski (por. Kol 3,9–10), to ujrzy wtedy w czasie modlitwy własną stałość, nieco podobną do koloru szafirowego lub nieba. Pismo nazywa ją też miejscem Boga, ujrzanym przez starszych na górze Synaj (por. Wj 24,10) (Ewagriusz z Pontu).
Fragment książki Droga Filokalii. 50-dniowe ćwiczenie duchowe. Cytaty z Ojców filokalicznych pochodzą z dzieła Filokalia, tom 1. Więcej o projekcie wydania Filokalii znajdziesz na stronie filokalia.pl
Brunon Koniecko OSB – benedyktyn tyniecki. Do opactwa wstąpił w 2010 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 2018 r. Jest absolwentem administracji oraz teologii. W opactwie tynieckim był m.in. przeorem, podprzeorem i wychowawcą. Autor książek: Medytować to…, Nie żartujcie sobie z Bóstwa!, Modlitwa Jezusowa. Przewodnik po rekolekcjach Oddychać Imieniem, Droga Filokalii. 50-dniowe ćwiczenie duchowe
Opracowanie graficzne: Mikołaj Jastrzębski OSB
Jeśli chcesz otrzymywać bezpłatne powiadomienia o wszystkich tekstach, które w danym tygodniu pojawiły się na portalu modlitwajezusowa.com.pl, to zapisz się na otrzymywanie wiadomości. Jak będzie działać system powiadomień o nowych wpisach na portalu modlitwajezusowa.com.pl? Raz w tygodniu, w niedzielę o 18:00, otrzymasz wiadomość z listą najnowszych artykułów, które ukazały się na portalu modlitwajezusowa.com.pl.
